Thực trạng chi ngân sách nhà nước hiện nay với tốc độ thu Ngân sách Nhà nước có xu hướng giảm khá nhanh trong thời gian vừa qua bởi những chính sách miễn, giãn, giảm thuế từ sau năm 2012 và tốc độ lạm phát vào hàng năm thấp hơn trong giai đoạn 2012 đến nay so với giai đoạn vào khoảng năm 2008 – 2011 làm cho tốc độ tăng thu của một số sắc thuế phụ thuộc vào yếu tố lạm phát giảm đi đáng kể.
Về phần thực trạng chi ngân sách nhà nước hiện nay
Kỷ luật chi Ngân sách Nhà nước vẫn còn kha khá nhiều hạn chế khi nhiều năm liền, chi Ngân sách Nhà nước thực tế đều cao hơn so với dự toán ban đầu. Bội chi Ngân sách Nhà nước ở mức ngưỡng cao trong nhiều năm và cao hơn so với dự toán ban đầu dẫn đến nợ công trên GDP có xu hướng tăng và đạt đỉnh vào năm 2016 ở mức 63.7% GDP. Bài viết này sẽ đưa ra các đánh giá chính xác về thực trạng thu, chi, bội chi Ngân sách Nhà nước và nợ công và từ đó, đưa ra các khuyến nghị tối ưu cho Việt Nam.
Về thu ngân sách nhà nước
Thu Ngân sách Nhà nước có cơ cấu ngày càng một bền vững hơn, phù hợp với xu hướng hội nhập với nền kinh tế quốc tế với hàng loạt các hiệp định cắt giảm thuế quan khi tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu Ngân sách Nhà nước ngày càng cao tăng từ mức 55.76% trong tổng thu Ngân sách Nhà nước năm 2008 lên đến hơn 81.7% năm 2018. Thu Ngân sách Nhà nước từ xuất nhập khẩu và thu Ngân sách Nhà nước từ dầu thô giảm từ mức đóng góp 21.24% và 20.8% tổng thu Ngân sách Nhà nước năm 2008 xuống còn 14.3% và 4% năm 2018.
Thu Ngân sách Nhà nước qua các năm hầu hết đều cao hơn so với dự toán trước đó (trừ năm 2012). Trung bình trong giai đoạn 2008 đến 2018 thu ngân sách thực tế luôn cao hơn dự toán thu Ngân sách Nhà nước 13.5%. Điều này đặt ra vô số yêu cầu về công tác dự báo thu Ngân sách Nhà nước cần phải chính xác và sát thực với thực tế hơn.
Về chi Ngân sách Nhà nước
Cùng với xu hướng của thu ngân sách tại các trung ương thì chi ngân sách trung ương cũng giảm dần vai trò, thay vào đó là sự gia tăng chi tiêu ở cấp ngân sách địa phương từ mức chiếm 45.77% trong tổng chi Ngân sách Nhà nước trong năm 2011 lên mức 58.33% năm 2017. Khoản chi bổ sung ngân sách tại trung ương cho ngân sách địa phương tăng từ mức 182,225 tỷ đồng năm 2011 lên đến khoảng 320,581 tỷ đồng năm 2017 nhưng xét về cơ cấu thì bổ sung từ ngân sách trung ương so với tổng chi ngân sách địa phương có xu hướng giảm từ 32.72% xuống còn 30.95%, thể hiện tính tự chủ của ngân sách địa phương ngày càng tăng.
Một số khuyến nghị
- Thứ nhất, nâng cao chất lượng việc công tác dự báo thu Ngân sách Nhà nước ở cấp chính quyền địa phương và chính quyền trung ương; Hạn chế các loại tác nhân chủ quan ảnh hưởng nhằm làm sai lệch dự báo thu Ngân sách Nhà nước.
- Thứ hai, Chính phủ cần tăng cường khuyến khích động viên sự tham gia của người dân, cơ quan ngôn luận xã hội khác trong quá trình dựng lập và thực hiện Ngân sách Nhà nước qua việc phản hồi về các chất lượng các dịch vụ hàng hóa đã được cung cấp, các công trình dự án được xây dựng…
- Thứ ba, kỷ luật chi tiêu nên được tuân thủ một cách chặt chẽ hơn nữa nhằm kiểm soát khoảng cách giữa chi tiêu Chính phủ thực tế và dự toán chi Ngân sách của Nhà nước.
- Thứ tư, việc chi tiêu ngân sách của một số tỉnh vẫn còn quá phụ thuộc vào nguồn phân bổ từ ngân sách trung ương, do đó, chúng đã làm tăng gánh nặng cho ngân sách tại trung ương; Cần tăng cường thêm tính tự chủ tự túc của ngân sách địa phương và Ngân sách Nhà nước.
- Thứ năm, cần có các giải pháp hợp lý nhằm giảm chi phí quản lý thuế của các cơ quan nhà nước qua việc tinh gọn các bộ máy cấp quản lý; nâng cao hơn hiệu quả loại các hoạt động, ứng dụng các công nghệ mới các phương thức quản lý hiện đại để tiết giảm chi phí.
- Cuối cùng, cần tiếp tục khuyến khích thanh toán các khoản mà không dùng tiền mặt trong nền kinh tế nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế nhằm giảm thất thu cho Ngân sách Nhà nước.
Kết luận
Trên đây là một số thực trạng chi ngân sách nhà nước hiện nay với một số khuyến nghị mà bạn nên xem qua để nắm bắt được tình hình ngân sách nhà nước hiện nay.
